Come out, come out, wherever you are.

På gjenngrodde stiar gjennom skogen ferdast det to jenter. Nokon som ikkje veit betre kunne spørre seg kva i alle dagar to framande utanbygds ifrå skulle ha rota seg inn i skogen her for. Men for dei fleste ein kunne komme til å støyte på her ville svaret vare nærliggande, både i sinnet og med sitt prangande, fysiske nærvær. Vi har nok alle høyrt dei mørke historiene. Dei sanne, dei modifiserte og dei som er rein fabrikasjon. Men ingen kan vel påstår at dei veit kor grensa mellom fakta og fiksjon går? Sikker kan bare ein idiot vere, for ingen veit vel alt?

Denne plassen er altså et tidligare asyl, eller psykiatrisk sjukehus. No for tida seies det å vere heimsøkt, og ikkje bare litt heller. Det er jo lett nok å forstå at folk kan komme til slike konklusjonar bare av å sjå på det. Det ser jo ut som om vi har hamna på settet til ein grøssar. Sett i samanheng med psykiatrihistorias mange tilfelle av lobotomering, brutal sjokkbehandling, tvangstrøyer osv legg det seg endå eit lag dysterheit over plassen. Dei fleste av oss kan bare fantasere om korleis innsida av dei tyngste avdelingane på ein psykiatrisk instutisjon ser ut, og vi har jo sett filmar som Madhouse, Shutter Island og Gjøkeredet. Men la oss gløyme dei når vi no skal rote oss inn i ei sånn bygning og heller tenke på Elling. Elling er ein fiiiin film om folk som ikkje er heilt i vater som fikk meg til å le og grine gledestårer av gjenkjenning. La meg tenke på den i staden for å sjå for meg scener frå Ondskapens Hotell, Fritt Vilt og... Motorsagmasakeren. Bruk av motorsag er her jo i grunn tydelige tegn på...

Her er vi altså igjen... framfor oss har vi et gigantisk, raudbrunt hus. Tidligare besøkande har omtalt det som det verste av denne dystre samlinga, men vi har allereie besøkt bygg A, og bygg B er vi overraskande nok blitt einige om å holde oss unna, bygg C, D og G er fortsatt I drift (og praktisk nok skult bak en vegg av lauv), så då gjenstår kun bygg E.

Bygget er omringa av et 2 meter høgt gjerde. Bare synd for dei som satt det opp at det er av typen anleggsgjerde, usikra og dermed ubrukelig. For øyeblikket er det dessuten opent. Så vi spasserar rett inn. Vi holde oss sjølvsagt for gode for innbrot og hærverk, og på Lier er det slett ikkje nødvendig. I løpet av sommaren har her openbart vore stor trafikk for no er samtlege dører til nettopp dette bygget vidopne. «Det holdt liksom ikkje å opne ei dør!», vi ler hjertelig av denne kommentaren, for her er det openbart at nokon har hatt det i overkant arti med å begå innbrudd.

Sjølv om vi ikkje har vore i akkurat dette bygget før, kjenner vi allereie til den generelle byggestilen på Lier. Husa er bunnsolide betong/tegl-klossar som godt kan komme til å stå til evig tid. Trappene og trappeavsatsane er derimot i tre.

Vi kjem aller først til eit kjøkken, og så er oppdagelsesferda I gang, vi finne noko som ser litt ut som ei søppelbøtte, men med avløpsrør og vannlås og tilsynelatande påkobla både vatn og strøm. Kva kan det her vere? Forslaga er mange kvar gang vi finne noke!

Den vanvittige uroa eg har følt ved tidligare besøk har tapt seg, det blir ingen djup angst og søvnlause netter i etterkant. Eg nemner det fleire gangar under vegs. Vi ser mykje det same som sist, men litt nye ting. I dette bygget er det mange fine verandaar og vinterhagar. Det einaste som bryte med idyllen er at vindauga kun kan opnast med nøklar. Det ser rart ut, men vi kan jo tenke oss grunnen. I fleire rom er gardinene revne ned og sett fyr på. Dette er nok av nyare dato. Aska ligge enda i foldar som om det fremdeles var et sammanhengande stykke stoff. Urørt. Kanskje var det gjort nylig? Andre plassa kveilar klatreplantar seg inn gjennom vindauga og gjev meg en viss eventyrfølelse. Som om vi befinne oss i tårnet til tornerose, eller i Edens hage.

Fargane er psykedeliske, Lier skuffar aldri på denne fronter. Romma er gule, oransje, knall grøne, brune, rosa, raude! At det går an. Har tidligare høyrt folk le vekk at det selvfølgelig ikkje er GULE veggar på et psykiatrisk sjukehus, for alle med det minste peiling på fargelære veit jo at det ville vere ein særdeles dårlig ide, likevel tok dei altså feil. For dei som ikkje veit det er gul kjendt for å vere oppkvikkande og stressande. Og rosa og brunt? Ikkje for å fornærme nokon her, men kven vil ha rosa og brune veggar??? Det må vere for spesielt interesserte...

I det forrige bygget vi besøkte, besøkte vi ikkje loftet. Dette var min feil, enkelt og greit. Eg blånekta med engang eg såg trappa. Opp dit skulle ikkje eg. Det var ei bratt loftstrapp. Haudet først opp i et stort opent loftsrom såg eg for meg. Bare av den grunn skulle ikkje eg opp dit. Denne gange fortsett dei store, breie hovudtrappene heilt opp på loftet. Det høyres kanskje rart ut, men dette gjore heile utslaget. Pluss at eg antagelig er begynt å bli litt herda. Eg gjekk først opp trappa. Forsiktig, inntil veggen, vekta ytterst på kanten av trinna. Ramona blei hengande etter litt. Dette virka jo logisk nok frå et sikkerhetsperspektiv. Då eg kom opp skjønte eg derimot at det dreia seg om heilt andre ting. Ramona gjekk beine vegen opp uten tegn til forsiktighet, fremdeles godt fornøgd med underholdningsverdien i forsiktigheta mi. Eg ser vistnok vannvittig komisk ut i sånne situasjonar har eg fått høyre. «Bedre forsiktig enn daud» prøva eg meg litt bedrevitande, men bedrevitenskap bite ikkje på ho her.

Loftete viser seg å vere ganske så... koselig..? «Viss eg måtte vere husokkupant en plass, så skulle eg budd her på loftet!» meddelar Ramona, heilt ut av det blå. Eg kan ikkje sei eg er enig i det utsagnet, men sånn midt på lyse dagen så var dette et relativt beroligande rom. I allefall i den grad det kan vere beroligande å befinne seg i fjerde etasje på et forlatt, falleferdig, vistnok hjemsøkt sjukehus. Loftet var ikkje et einaste stort rom sånn som loft av og til er. Huset har mønetak, med tre store utstikkarar der mønet går på tvers av hovudretninga til taket. Rommet strekke seg over lengda av en slik utstikker. Taket er pent tretak, over haudet på oss flyge svalar som vi har skremt opp. Det ovale vindet i enden av rommet er knust. Vi finne ei dør som ledar vidare innover loftet, men den er låst til vår store skuffelse. Vi har fått blod på tann og vil virkelig sjå reste av loftet.

Vi beveger oss ned ei etasje og til midten av bygget. Trappa her er i ei ganske anna forfattning enn den vi nettopp kom ned. Det virkar gjennomgåande at trappene i midten av bygga er betydelig meir medtatt enn dei andre to. Nokon har saga over rekkverket i øvre del av trappa, dette ligger no på skrå over nedre del som ei symbolsk sperring. Eg ville vanligvis ikkje vurdert denne trappa men... «Ka du trur? Trur du det er trygt?» Trygt er det ikkje, det kan eg forsåvidt sjå sjølv. Ramona veit ikkje. Dette er en god inndikator på at vi bør holde oss unda. Eg er lettskremt, Ramona er ikkje. «Det er jo hol i trinna». Vi veit begge at vi ikkje trenge å trakke på den tynne plata som utgjere sjølv trinnet. Men... «Det er jævlig høgt ned» konstatera eg.
Kanskje bare drøye 3 meter ned i neste trapp, men eg ville ikkje satsa store penga på at den holdt. Det er tre særdeles høge etasja under oss. Kanskje 9 meter ca? «Kanskje vi bare skal teste i andre enden først, så kanskje det er opent inn til midten der?» Eg var rimelig letta over denne logikken som plutselig kom til meg, seint men godt. Trappa i andre enden var knirkete, men heil. Resten av loftet er mykje det samme: overaskande beroligande med knuset ovale vindu og svalar under taket.

Når vi kjeme ned igjen i første etasje og skal til å forlate åstaden kjeme eg fram til at vi kanskje skal gjer det vi ikkje skulle gjer. Eg føler meg usedvanlig avslappa og foreslår til Ramona sin store overraskelse og fornøyelse at vi skal ta en kikk på kjellaren... for det kan vel ikkje skade...ikkje sant?
Vi lokalisera nermaste framkommelige trapp.
«Vent, var ikkje det ei dør her i stad?»
Ramona stussa over den opne trappenedgangen. Eg hadde ikkje tenkt over det, men vi hadde jo kikka gjennom et hull i ei dør tidligare på dagen. En ubehagelig tanke, men vi konkludera med at det må ha vore en annan plass i bygninga, for vi er rimelig sikkre på at vi ville vore klar over det viss vi ikkje var aleine. Idet Ramona forsvinne ned i mørket stoppa eg ho likevel. Eg vil fastsette spelereglane.
«Viss eg får noia, så går vi opp igjen ikkje sant?»
«Selvfølgelig.»
Då var det avgjort, eg følge på ned den smale trappa.

Vel nede krevs det likevel ein viss mental anstrengelse. Her er det mørkt, så den rimelig store lommelykta mi har fått fast prioritet i handa mi, alltid på så ein kan sjå kor en går. Vindu i dei første romma vi ser er høgt oppe under taket, smale, og ikkje minst, det er gitter for dei. Den einaste mulige vegen ut som vi veit om er den vegen vi kom inn, og den lisje trappa vi kom ned er vi no i ferd ved å vende ryggen og vandre så langt som overhode mulig vekk frå. Folk har satt fyr på ting i dette huset her før. Men eg tenker rooooolige tankar lenge nok til å få sett andre sida av gangen óg. Her er det vanlige vindauge i vanlig høgde og ikkje bare uten gitter men opne og uten meir enn 20-30 cm bakkeklaring. Lettelse. Då kan ein fokusere på andre ting som... kva i h****** som feila golvet.

Eller, det første spørsmålet som kjeme til meg er, korfor ville nokon knuse veggen inn til heis-rommet?! Eller ein vegg som veldig openbart har ei tom døropning rett ved den knuste biten av murveggen? Men det er ikkje noko «kven» eller «korfor». Det er det samme som uten mål og mening har fått heile den langsgåande koridoren til å sprekke opp langs midten. «Telehiv» konkluderar Ramona.
Her er det moderjord som har protestert på dei begrensningane menneska har skapt akkurat her. Antagelig er grunnarbeidet for dårlig. Eg finner det ganske interessant at dette svære bygget som vi nettopp har vandra gjennom på langs og på tvers og i høgda, skråsikkre på soliditeten, virkelig er så skrøpelig i botnen. Her er det som om moder jord går strategisk til verks for å bli kvitt det, sprenger fundamentet og ventar på at tyngdekrafta skal ta seg av resten. Virkelig interessant, for eg har aldri sett telehiv innandørs. Eg får ein liten fornemmelse av dei 4 tunge etasjane over oss her. Hadde ikkje vore kult å få dei i haudet.

Heldigvis fins det teknikkar for å behalde roen. Før eg går inn i et rom stoppar eg i døra og ta oversikt over det. Før eg går ut igjen og kryssar gangen ser eg til høgre og venstre, som om eg hadde med ein trafikkert veg å gjere, bare at her har forhåpentlegvis ingenting forandra seg. Det du trudde du såg i sidesynet var absolutt ingenting med mindre du såg det heilt tydelig, noko ein stort sett ikkje gjer med sidesynet. Merkelige lydar er kun merkelige viss ein høyre dei fleire gangar, eller begge høyre dei og begge syns dei var merkelige. Viss ein er litt klastrofobisk, overtruisk og mørkeredd sånn som meg som kan du vere sikker på at ein stad som Lier Sjukehus kjem til å krølle det til litt oppe i haudet ditt. Så her er det bare å roe ned og ikkje gå til grunne over litt skyggespel, optiske illusjonar og akkustikk om hjerna ens veve det samen til dei mest intrikate scenario og fantasiar om alt frå spøkelser og demona til lys levande lugubre karakterar med onde hensiktar som bearbeidar allereie tynnsletne nervar. GoPro-kameraet mitt kom dessutan i skade for å fange lugubre karakterar på film. Men det var heldigvis stortsett bare meg.

Ganske på tross av kva vi har blitt einige om på tidligare tidspunkt setter vi kursen mot bygg B. Men vi skal bare ta ein kikk blir vi einige om.
"Eg... skal prøve å vere litt meir forsiktig her" seie Ramone ganske så ukarakteristisk.
Eg trur ikkje heilt mine egne øyre, det har må jo dreie seg om en misforståelse... men eg prøva meg likevel:
"Ka er det eg høyre??? Mena du å antyde at din ellers eineståande karakter ikkje er fullkomment feilfri? Tar du sjølvkritikk?"
"Neida, selvfølgelig ikkje! Det eg seier er bare at spesielle situasjonar krever spesialtilpassing."

Her har det tidligare vore grundig lukka og låst, men i løpet av sommaren har det dukka opp ei opning. Gjerdet står også her ope. Ikkje det at det her heller hadde vore noko stress å løfte laus anleggsgjerdet, men det har ei viss symboleffekt likevel. Innafor, midt på det grønne palasset som har rykte på seg for å vere det mest forfallne, er det ei opa dør. Som om trykket hadde arbeida seg opp der inne til det svakaste leddet gav etter. Bare ei dør. Lurer på kva det skuldast. Innafor er det litt som ellers og litt nytt. Motorsagmasakeren ala Lier er like tilstedeværande her som ellers. Reine kutt gjennom trappegelender, det er ikkje tvil. Men samtidig har det sitt eige distinkte preg dette huset, og det er så langt frå den nesten koselig følelsen på loftet i nabobygget at det er til å få frysningar av. Ein av dei første romma vi kjem til er også her et kjøken. I det eg stikke haudet rundt hjørne til dette rommet får eg ein merkelig følelse som det ikkje lykkast meg heilt å verken huske skikkelig eller forstå. Det føles litt som om eg hadde trakka rett inn i helvete, men et augeblikk seinare såg eg at det var ikkje så forferdelig likevel... bare enda et forfallent rom, blant mange andre vi hadde sett både i dag, og andre dagar, både her og andre stadar. På filmen frå det vesle GoPro-kamerat som eg hadde i handa i dette øyeblikket kan en sjå at eg bråstoppa og nesten vil rygge litt unna, men så finne eg igjen fornufta mi langt bak i bevistheta mi ein plass. Det vesle kjøkkenet er ramponer av både tida og menneska, det er mørkt og dei høge vindauga er spikra igjen til over hauda våre.

Når vi kjem ut frå den tverrliggande delen av huset og over i hovuddelen, er vi inne i ein av desse karakteristiske lange korridorane. Vi går mot høgre først. Det som fort slår meg er at så godt som samtlege dører inn til pasientromma har små vindauga, eller kikkehull.
«Eg trur vi har funne høgsikkerhetsavdelinga eg!»
Eg blir litt begeistra, og får litt noia. Eit par dører lenger inn kjem vi til ei som er dobbel... og som ser ut til å ha ei kjerne av metall mellom den vanlige finéren.
«Sjekk den her! Det her er ikkje noko tulledør!»
Dette rommet har eg ikkje tenkt meg inn på merka eg. Det er spesielt berekna på å holde nokon trygt innestengt... ellers takk.

Ellers benytta eg meg meir og meir av muligheten til å komme meg ut av koridoren og inn i romma rundt. Jo lenger inn vi kjeme jo meir stressa blir eg. Eg har akkurat komt på nokon av mine egne bilde av utsida av akkurat dette bygget, og blandt anna det store vinduet i enden av akkurat denne koridoren, det som vi sakte men sikkert bevega oss mot akkurat da. Det var noke litt spesielt med dei bilda, men det skulle eg absolutt ikkje tenke på akkurat da bestemte eg.
Flashback til hybelen min i Dal, der eg satt å redigerte bilda:

           «Oj! Sjå på det! Det ser jo ut som mange ansikt i vinduet! Haha. Er sikkert bare på grunn av
            den dårlige kvaliteten og tåka... er sikkert sånn på alle bilde» *nervøs latter*

          «Hmmm, er vist ikkje sånn på dei andre bilda likevel... Fuck. Det var jo.... beroligande.»

Ein prøva jo alltid å holde ei viss oversikt i slike situasjonar, i allefall har eg gjort det til en vane å skanne omgivelsane mine med jamne mellomrom på slike stadar. Ta overblikk over en korridor før ein snur ryggen til den, og overblikk over et rom før ein går inn i det. Viss folka med motorsaga kjeme igjen for eksempel, vil eg vite om det før heller enn seinare. Eg stressa gjennom første etasje og så vil eg ut.
«Klokka er mykje» unnskylda eg det med. Eg trur ikkje eg lurte nokon med det utsagnet. Bygg B var dystert, og ein god del meir påfallande forfallent enn dei andre bygga. Flassa maling var det i dei andre og, men bygg B tar det liksom til nye høgder uten at eg heilt hadde trudd det var mulig. Men meir om det seinare. Vi havna nemlig her ein gang til, sjølv om følelsen av dette huset var så påfallande bedriten at det står i sterk kontrast til det nærmast behaglige E-bygget. Men slike følelsar er uhåndgripelige og falma fort til ingenting i hukommelsen.